ΜΑΘΗΣΗ : η βασική αναπτυξιακή διαδικασία μεταβολής του ατόμου ως αποτέλεσμα της εμπειρίας ή της εξάσκησης.

DNA : φορέας γενετικής πληροφορίας. Το δε(σ)οξυριβο(ζο)νουκλεϊ(νι)κό οξύ είναι νουκλεϊκό οξύ που περιέχει τις γενετικές πληροφορίες που καθορίζουν τη βιολογική ανάπτυξη όλων των κυτταρικών μορφών ζωής και των περισσοτέρων ιών.

Φύση ή ανατροφή, κληρονομικότητα ή περιβάλλον, γονίδια ή εμπειρία;

Ουσιαστικά πρόκειται για το ίδιο ερώτημα. Μελετώντας την εξέλιξη και ανάπτυξη του ανθρώπου από 0 έως 100+ διαπιστώνουμε πως η γενετική προδιάθεση ΣΥΝ-υπάρχει με το περιβάλλον, είτε μιλάμε για κινητικά στάδια είτε για ανάπτυξη συμπεριφοράς είτε γλωσσική ανάπτυξη κ.ο.κ.

“Ποίο συμβάλει περισσότερο στην περιοχή ενός ορθογωνίου, το μήκος ή το πλάτος του;” (D. Hebb, Psychologist).

Πρακτικά, σχεδόν κανείς σήμερα δεν μπορεί με πειστικότητα να ταχθεί υπέρ της μίας ή της άλλης θεωρίας και κάπου εκεί, πιστεύω, βρίσκεται η αλήθεια. Η έρευνα στη γενετική υποδεικνύει ότι τα γονίδια δεν μπορούν να επηρεάσουν την ανάπτυξη ανεξάρτητα από τους περιβαλλοντικούς παράγοντες. Γενετικοί και μη γενετικοί παράγοντες συνεργάζονται πάντα για την οικοδόμηση χαρακτηριστικών. Η πραγματικότητα είναι ότι η φύση και ο πολιτισμός αλληλεπιδρούν σε πλήθος διαφορετικών ποιοτικά, τρόπων. 
Ερχόμαστε λοιπόν εδώ να συνδέσουμε τον όρο SERVE & RETURN με όλα τα παραπάνω.

Πού “εκμεταλλευόμαστε” τον παράγοντα ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ για να προωθήσουμε την βέλτιστη ανάπτυξη ενός παιδιού;

Οι εμπειρίες αφήνουν “χημικό αποτύπωμα” στα γονίδια, και κατ’ αυτόν τον τρόπο καθορίζουν το αν και κατά πόσο εκφράζονται ορισμένα από αυτά. Με αριθμούς : τα παιδιά κληρονομούν περί τα 23.000 γονίδια και από τους δύο γονείς, από αυτά, ορισμένα μόνο επιτελούν τον αρχικό τους σκοπό. Ιδιαίτερα κατά την νηπιακή ηλικία (πρώιμη ανάπτυξη), ο εγκέφαλος παρουσιάζει αυξημένη αποκρισιμότητα σε εμπειρίες και ερεθίσματα του περιβάλλοντος.

SERVE & RETURN λοιπόν.

Ο όρος προέρχεται από το τένις,το βόλεϋ ή και το πινγκ  – πονγκ (διαλέξτε και πάρτε)!

Σερβίς και Επιστροφή μπάλας.

Σημαίνει την παροχή – από το περιβάλλον φροντίδας – πλούσιων ερεθισμάτων λεκτικών / επικοινωνίας, αισθητικοκινητικών, συναισθηματικών (ανταποδοτική σχέση), ούτως ώστε το παιδί να δημιουργήσει τα αντίστοιχα νευρωνικά κυκλώματα με τελικό σκοπό να ενισχυθούν ευεργετικές συμπεριφορές.

Ορισμένες πηγές υποστηρίζουν ότι το 90% του εγκεφάλου έχει διαμορφωθεί ως τα 3 έτη. Αυτή η διαπίστωση ισχύει και ταυτόχρονα δεν ισχύει. Εξηγώ. Ουσιαστικά, ο ρυθμός ανάπτυξης στα πρώιμα χρόνια κάθε παιδιού (άλλοι υποστηρίζουν τα 3 έτη, άλλοι τα 5) είναι ΡΑΓΔΑΙΟΣ. Αυτό είναι και το “παραθυράκι” που μπορούμε να εκμεταλλευτούμε καλύτερα, για να ενισχύσουμε την αναπτυξιακή διαδικασία. Όσο νωρίτερα, τόσο καλύτερα. Αλλά, ένα παιδί μεγαλύτερης ηλικίας, δεν στερείται της ικανότητας να αλλάξει, εμπλουτίσει το συναισθηματικό / συμπεριφορικό / κινητικό του ρεπερτόριο, απλά θα το καταφέρει λίγο δυσκολότερα, θα του πάρει λίγο περισσότερο χρόνο. Αντίστοιχα ισχύει και για τον ενήλικα ή και τον υπερήλικα ακόμη. Η αλλαγή είναι πάντα δυνατή. ‘

Η πλαστικότητα του εγκεφάλου δεν παύει σε κάποια συγκεκριμένη ηλικία, απλά επιβραδύνει.

Παραδείγματα SERVE & RETURN:

…ακόμα μερικά παραδείγματα SERVE & RETURN:

mirroring: είναι όταν ο γονέας / φροντιστής καθρεπτίζει, μιμείται αυτό που κάνει το παιδί. Πρόκειται για μια συμπεριφορά επιβράβευσης που ωθεί το παιδί να πιστεύει σε αυτό που κάνει, ενισχύει μια συμπεριφορά.
scaffolding: ο γονέας / φροντιστής προσφέρει αρκετή βοήθεια ώστε το παιδί να σκεφτεί τη λύση σε ένα πρόβλημα (κατασκευή με τουβλάκια, αντικείμενα που ταιριάζουν μαζί με συγκεκριμένο τρόπο. Ενισχύει έτσι την επιμονή, ικανότητες problem solving.
stucturing the environment: ο γονέας / φροντιστής διαμορφώνει το περιβάλλον του παιχνιδιού για να βοηθήσει ή και να ενισχύσει τη συμπεριφορά του παιδιού (η σειρά που του δίνει τα τουβλάκια)χωρίς να ακυρώνει τη συμπεριφορά του παιδιού τονίζοντας ότι το κάνει με λάθος τρόπο.
following the child’s lead: ο γονέας / φροντιστής ακολουθεί τις κινήσεις του παιδιού αντί να κατευθύνει, παρεμβαίνει. Έτσι δίνεται η δυνατότητα να παρακολουθήσει το πώς σκέφτεται και δρα το παιδί ανεξάρτητα.
Positive reinforcement: ο γονέας / φροντιστής δίνει θετκή ανατροφοδότηση στο παιδί, σχολιάζει θετικά τις κινήσεις, το παιχνίδι, το σκεπτικό του.

Υ.Γ. 1° Ο πίνακας είναι μια ενδεικτική παρουσίαση πιθανών συμπεριφορών και κατάλληλων αποκρίσεων, περιορίζεται σε ένα συγκεκριμένο ηλικιακό στάδιο (12 πρώτοι μήνες), ωστόσο, όπως μου αρέσει πάντα να τόνίζω, “όποιος ψάχνει…βρίσκει”.
Υ.Γ. 2°Η παραπάνω ανάρτηση αναφέρεται σε ενίσχυση θετικής συμπεριφοράς παιδιών τυπικής ανάπτυξης. Πολλές φορές θέλουμε να βοηθήσουμε τα παιδιά μας, διακρίνοντας χωρίς να είμαστε απαραίτητα ειδικοί, πως κάπου δυσκολεύονται. Φανταστείτε το όφελος αυτής της μορφής επικοινωνίας για κάθε παιδί. Πέρα από τροφή, στέγη, προστασία, τους προσφέρουμε εύφορο έδαφος ανάπτυξης, γερά θεμέλια (γνωστικά, συναισθηματικά, κινητικά κ.α) απλά και μόνο με το να τους φερόμαστε, όχι σαν να είναι ακατανόητα όντα δίχως βούληση αλλά, μικρογραφίες ανθρώπων “in the making”.

Υ.Γ. 3° Εάν σας προβληματίζει το παραμικρό στην συμπεριφορά του παιδιού σας [κίνηση/ επικοινωνία / προσοχή – εστίαση κ.α.], παρακαλώ επικοινωνήστε με το AskYourPhysio. Αν το κάνετε μέσα από την Φόρμα Επικοινωνίας, θα επωφεληθείτε από μια Δωρεάν Κατ’οίκον Αξιολόγηση, κατά την οποία θα εφαρμόσω Αξιολογητικά Τεστ, θα σας μιλήσω για την κινητική και όχι μόνο εικόνα που παρουσιάζει το παιδί σας και θα σας δώσω πρακτικές συμβουλές για να ενισχύσετε την ανάπτυξή του. Ενώ μαζί θα αποφασίσουμε εάν είναι απαραίτητη περαιτέρω παρέμβαση!